Deneyin Amacı:
Soğan
zarında plazmoliz ve deplazmoliz olaylarını gözlemek.
Düşünce Soruları?
1.
Patates evde leğendeki suyun içinde uzun süre kaldığında büyüklüğü nasıl
değişir?
Araç ve Gereçler: lam,
lamel, mikroskop, soğan, tuzlu su, saf su, damlalık
PDF İndir
Deneyin Yapılışı:
birinci aşama
1.
Soğan kabuklarının soyalım ve kat
arasından soğan zarını alalım.
2. Soğan zarı lam üzerine düzgün koyalım ve üzerine
lameli kapatalım.
3. Soğan zarı mikroskopta
inceleyelim. Lameli kaldırıp üzerine 3-4 damla tuzlu su damlatalım.
Lameli zar üzerine tekrar kapatalım.
4.
Bir-iki dakika geçtikten sonra mikroskopta zarı inceleyelim.
Gözlemlerimizi not edelim. |
 |
|
|
|
|
|
ikinci aşama
5. Yeni bir soğan
zarını temiz bir lam üzerine düzgün koyalım ve üzerine 3-4 damla saf su
damlatalım ve lameli üzerine kapatalım.
6. Bir-iki dakika geçtikten sonra mikroskopta zarı inceleyelim.
Gözlemlerimizi not edelim.
Değerlendirme Yapalım:
- Soğan zarına tuzlu su döktüğümüzde soğan hücresinin zarında içeriye doğru
ilerleme, sitoplazma küçülmesi görülür.
- Soğan zarına saf su döktüğümüzde soğan hücresinin zarında dışarıya doğru
ilerleme, sitoplazma büyümesi, zarın hücre çeperine yapışması görülür. |
İlk aşama:
Soğan zarı hücresine tuzlu su damlatıp 1-2 dakika beklediğimizde hücre
içinin yoğunluğu dış ortamdan az olduğu için hücreden dış ortama su geçişi
olur. Yoğunluklar eşit oluncaya kadar bu geçiş devam eder. Hücre zarında içe
doğru ilerlemeler görülür. Su kaybından dolayı plazmoliz olmuş
hücrenin zarı artık içe doğru iyice ilerlemiştir.
İkinci aşama: Soğan zarı hücresine saf su damlatıp 1-2 dakika
beklediğimizde hücre içinin yoğunluğu dış ortamdan fazla olduğu için dış
ortamdan hücreye su geçişi olur. Yoğunluklar eşit oluncaya kadar bu geçiş
devam eder. Bu kez soğan zarı hücrelerinde hücre zarının hücre çeperine
doğru ilerlediği görülür. Hücreye su alınması sonucu deplazmoliz olan
soğan zarı hücresinin hücre zarı çepere artık iyice dayanmıştır.
| |
|
|
|
Bilgilenelim:
|
|
|
|
Soğan zarı hücresi üzerine tuzlu su veya saf su döküldüğünde hücrede
fiziksel değişimler meydana gelir. Soğan zarına tuzlu su
damlatıldığında hücre sitoplâzmasındaki su miktarının azalıp, madde
miktarının artması ile hücre plazmoliz haline gelir.
Bu durumda sitoplazma yoğunluğu artar. Soğan zarına saf su
damlatıldığında ise, soğan zarı hücresi su alarak şişmiş, büyüklüğü
artmış ve deplazmoliz hücre haline gelmiştir. Bitkisel
hücrelerde çeper bulunduğundan ve esnek olmadığından hücre belli bir
seviyeye kadar şişer. |
|
Bir bitki hücresi çok yoğun (hipertonik) bir ortama konulduğunda,
hücredeki küçük moleküllerin enerji harcanmadan çok yoğun hücre
ortamından, az yoğun ortama geçişine plazmoliz denir. Plazmolizde
osmoz kurallarına göre hücre su kaybeder. Hücrenin su kaybedip
büzülmesini sağlayan çözeltiye hipertonik çözelti adı verilir.
Hipertonik çözeltiler aynı zamanda derişik çözeltilerdir. Eğer hücre
bu ortamda uzun süre kalırsa ölür. Hücre, kendisinden daha az yoğun
(hipotonik) bir ortama konulduğunda su alarak şişer ve deplazmolize
uğrar. |
Siz Deneyin:
Soğan zarına gıda boyası ile renklendirilmiş çözeltiler dökülerek
plazmoliz olayını gözlemleyiniz.
www.fencebilim.com - Hidayet
TERECİ
|
