|
Değerlendirme Yapalım:
Tüpün sıcaklığı zamanla artar. Tüp
içinde buğulanma ve su taneciklerinin arttığı gözlemlenir. Ani bir şekilde
mantar sağ tarafa doğru fırlarken tüp sol tarafa doğru hareket eder. Tüp
bağlı olduğu için sallanma hareketi yaparak bir süre sonra durur. Isının
gücünü artırdığımızda, tıpayı tüpe biraz daha sıkı kapattığımızda farklı
sonuçlar gözlemlenir.
Deneyden çıkarılacak sonuçlar: Gazların sıcaklığı arttıkça basıncı
artar. Bir cisimden ileriye doğru bir parça hareket ettiğinde cisim geriye
doğru hareket etmek ister.
Bağlam: Yazın
araçlarda deodorant veya çakmak bırakılmamalıdır. Araç içinde sıcaklık çok
arttığında gaz basıncı çok artarak patlama meydana gelebilir. Aynı şekilde
LPG mutfak tüpleri ısı kaynaklarından uzak tutulmalıdır. Bir çok sanayi
tesisinde gazların yüksek sıcaklıkta patlaması ile ilgili kazalar
yaşanabilmektedir.
Bilgilenelim:
a) Sabit bir hacimde bulunan gaza ısı verildiğinde sıcaklık artar.
Sıcaklığı artan gazın taneciklerinin hareket enerjisi artar. Bu hareket
enerjisi titreşim, öteleme ve dönme şeklindedir. Enerjisi artan tanecikler
kap yüzeyine daha hızlı ve sık çarpar. Bu ise kaptaki gaz basıncının
arttığını gösterir. Gazların basıncı sıcaklık ile doğru orantılıdır.
b) Bir lastik balon
hava ile şişirildikten sonra ağzı serbest bırakılırsa balonun, çıkan havanın
tersi yönünde hareket ettiği görülür. Roketlerin hareketi de lastik balonun
hareketine benzetilebilir. Roketin ileri doğru hareketi, dışarıya atılan gaz
akımının tepki kuvveti ile sağlanır. Gazı, rokete göre sabit bir çıkış hızı
ile atan roketin kütlesi sürekli azalırken, hızı sürekli artar. Bu
etki-tepki prensibi olarak bilinir.
Sizde deneyin: Pet şişenin içine
az miktarda su koyup ağzına balon bağlayalım. Pet şişeyi öğle vakti güneş
altında bırakarak gözlemleyelim.
www.fencebilim.com - Hidayet
TERECİ
|
