YERÇEKİMİ KUVVETİ ETKİSİNİN GÖZLENMESİ

Deneyin  Amacı:  Dünyanın yerçekiminin etkisini görebilmek.

Düşünce Soruları?

1. Yükseklere çıktıkça yerçekim etkisi nasıl değişir?
2. Uranüs kadar büyük bir gezegende yaşasaydık hayatımızda neler değişirdi?
3- Uzayda yaşayan astronotlar ne gibi sıkıntılar yaşarlar?

Araç ve Gereçler: döküm ayak, bağlama parçası, ip, yalıtkan saplı  çubuk, statif çubuk, çengelli ağırlık, kibrit                                                                                                         

Deneyin   Yapılışı:

1. Şekildeki düzeneği hazırlayalım.

2. Çengelli ağırlığı ipin ucuna bağlayalım. İp gergin olmalıdır.

3. İpi kibrit ile yakalım. Çengelli ağırlığın neden yere düştüğünü tartışalım.

4. Aynı deneyi daha fazla ağırlık için tekrarlayalım. Çıkan sesi karşılaştıralım.

Değerlendirme Yapalım: Yerçekimi kuvveti bütün cisimleri yerin merkezine doğru çeker. Bu çekim kuvveti cismin kütlesi arttıkça artar. Kütlesi büyük olan cisimler yere düştüğünde daha fazla etki ve ses şiddeti üretir.

Bilgilenelim: Belirli bir yükseklikten serbest bırakılan bir cisim Yer’ e düştüğüne göre, Yer’ in bu cisme bir kuvvet uygulaması gerekir. Bu kuvvete “yerçekimi kuvveti” denir. Bir cismin ağırlığı, o cisme etki eden yerçekimi kuvvetidir (G = mg ) . O halde ağırlık da bir kuvvettir.

Dünya ile dünyada bulunan cisimler birbirlerine çekim kuvveti uygular. Ancak dünyanın kütlesi çok büyük olduğundan, dünya bu çekimden etkilenmez. Dünyanın çekim alanı enlemlere göre değişir. Bu yüzden herhangi bir cismin ağırlığı, ekvatordan kutuplara doğru gittikçe artar.

Yerçekimi kuvvetinin doğrultusu düşey, yönü Yer’in merkezine doğrudur. İngiliz bilgini “Isaac Newton “ bir gün elma ağacının altında otururken bir elmanın yere düştüğünü görür. Bu olay daha sonra kendi adıyla anılan “Newton Genel Çekim kanununu” bulmasına ışık tutmuştur.

Düzeltme: Newton elmanın yere düştüğünü bulmadı. Bu zaten biliniyordu. Newton dünya ile elmanın birbirine uyguladığı çekim kuvvetinin büyüklüğünün matematiksel formunu buldu (Hidayet Tereci).

Bu kanuna göre; Bütün kütleler birbirini çeker. Bu çekme kuvveti cisimlerin kütle büyüklüklerine ve aralarındaki uzaklığa bağlıdır.

Örneğin yer elmayı çeker, elma da yeri çeker. Ancak yerin kütlesi elmanın kütlesinden büyük olduğu için, elmaya uyguladığı çekim kuvveti de o kadar büyüktür. Bu nedenle elma yere doğru düşer.

Siz Deneyin: Farklı büyüklükteki topları aynı veya farklı yüksekliklerden atarak deneyiniz. Gözlemlerinizi tartışınız.

Bir düşünce Sorusu: Ağırlık ile kuvvet arasındaki kaç tane fark vardır? Bunlar neler olabilir?