ı Anasayfa ı Fen Deneyleri Kuvvet Deneyleri

TEKERLEĞİN SÜRTÜNMEYE ETKİSİ

Deneyin  Amacı:  Sürüme ve yuvarlanma ile harekette sürtünmenin etkisini  gözlemlemek.
 

Düşünce Soruları?

1. Tekerleğin icadı insanlık için nasıl bir etki yapmıştır?
2. Her tekerlek sürtünmeyi aynı ölçüde mi azaltır? Neden?
3. Araçlarda tekerlek olmasaydı harcanan yakıt nasıl değişirdi?
4. Yazın kış tekerleği kullanıldığında hangi ciddi sorunlar çıkabilir?

Araç ve Gereçler: terazi, dinamometre, döküm ayak, ip, ağırlık takımı                                                                                                              

Deneyin   Yapılışı:
1. Döküm ayağını ip ile dinamometreye bağlayıp bir yüzey üzerinde sabit hızla çekelim. Dinamometredeki kuvvet değerini not edelim.
2. Döküm ayağının altına iki tane yuvarlak çubuk kalem veya metal silindir cisim  koyalım ve aynı yüzey üzerinde döküm ayağı dinamometre ile  çekelim. Dinamometredeki kuvvet değerini not edelim.
3. İki işlemdeki ölçülen değerleri  karşılaştıralım. Deneyi yorumlayalım.
4. Deneydeki bağımlı ve bağımsız değişkeni belirleyelim.
5. Ayı deneyi farklı yüzeylerde tekrarlayalım. Elde edilen sonuçları yorumlayalım.


 

     

Değerlendirme Yapalım:

 Hareket çeşidi  Kayma  Yuvarlanma
 Kuvvet (Newton)    

Dinamometredeki değerleri karşılaştırdığınızda, altında tekerlek bulunan döküm ayağı hareket ettirmek için uygulanan kuvvet daha az olmaktadır.

O halde tekerlek yere sürtünme kuvvetini azaltmaktadır. Cisimleri kaydırmak yerine tekerlekle hareket ettirmek daha az enerji kaybına sebep olacaktır.

Bilgilenelim:     

Silindir şeklinde yuvarlanabilen cisimlerin sürtünme kuvveti azdır. Kaydırılarak çekilen cisimlerin sürtünme kuvveti yuvarlanma sürtünmesine göre daha büyüktür.

Bu nedenle, bütün makine ve motorlu araçlarda sürtünmeyi azaltmak için “bilyeli yataklar” kullanılmaktadır. Hatta bilyeli sistemler yağlanarak sürtünme kuvveti azaltılır. Araç motor yağları bu açıdan çok önemlidir. Bu sayede araçların az ısınması sağlanır. Motor yağları zamanla özelliğini kaybettiği için özelliğini kaybeder.
 

Siz Deneyin:
- Farklı tekerlek modeliyle bu deneyleri tekrarlayabilirsiniz.

 www.fencebilim.com - Hidayet TERECİ