fen deneyler/geri

             Fen ve Teknoloji Terimleri                                   

A

AÇIK DEVRE                        

:

Üzerinden elektrik akımı geçmeyen devre.         

AĞIRLIK                               

:

Bir cisme etki eden yerçekimi kuvveti.

AKÜMÜLATÖR

:

Elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depo eden, gerektiğinde bunu elektrik enerjisi olarak veren cihaz, akımtoplar.

ALTERNATİF AKIM

:

Dalgalı akım.

ALTERNATÖR

:

Alternatif akım jenaratörleri.

AMPER

:

Elektrik devresinde devreden geçen akım birimi.

AMPERMETRE

:

Bir elektrik akımının şiddetini ölçmeye yarayan aygıt, akımölçer.

ANAHTAR

:

İstenilen yere veya aygıta, isteğe göre elektrik akımının geçmesini sağlayan aygıt.

ANOT

:

Üretecin (+) kutbuna bağlı olan elektrot.

ANYON

:

Elektron alarak negatif yük kazanan atom veya atom grubu.

ARMATÜR

:

Sabit manyetik alan içinde döndürülebilen bobin

ARŞİMET PRENSİBİ

:

Sıvı içindeki cisme uygulanan kaldırma kuvveti ,cisimle aynı hacimdeki
sıvının ağırlığına eşittir.

ASİT

:

Sudaki çözeltisi hidrojen iyonu (H+) verebilen ve mavi turnusolu kırmızıya çeviren madde.

ATMOSFER

:

Dünyayı dıştan saran gaz katmanı.

ATMOSFER BASINCI

:

Deniz seviyesinde bir metrekare yüzeye etkiyen 101300 N’luk kuvvet.

ATOM

:

Bir elementin tüm özelliklerini taşıyan en küçük yapıtaşı.

ATOM NUMARASI

:

Elementin çekirdeğindeki proton sayısı.

AYRIŞMA

:

Bir maddenin iki veya daha çok maddeye ayrılması.

                                                                                        B

BAĞ

:

Atomları bir arada tutan kuvvet.

BAR

:

Hava basınç birimi.

BAROMETRE

:

Açık hava basıncını ölçen (sıvılı ve metal,iki türü olan ) araç.

BASINÇ

:

Birim yüzeye dik etkiyen kuvvet.

BAZ

:

Sudaki çözeltisi hidroksil iyonu (OH-) verebilen ve kırmızı turnusolu maviye çeviren madde.

BİLEŞİK KAP

:

İki veya daha fazla bağlantısı olan kap.

BOBİN

:

İçerisinden akım geçen tel sarılmış makara.

BOYLE-MARİOTTE YASASI

:

Sıcaklığı sabit tutulan kapalı bir kaptaki gazın hacmi ile basıncının çarpımı sabittir.

BUHARLAŞMA

:

Sıvı halden gaz haline geçme olayı.

BUNZEN KISKACI                           

:

Cam tüp ve deney tüpünü tutmayı sağlayan deney aracı.                                                                     

C – Ç

CENDERE

:

Paskal prensibinden yararlanılarak ağır yükleri kaldırmada kullanılan sistem.

CHARLES YASASI

:

Sabit hacimdeki bir gazın mutlak sıcaklığı ile basıncı doğru orantılıdır.

CİSİM

:

Maddenin biçim almış durumu.

ÇIKRIK

:

Aynı merkezli,farklı yarıçaplı makara.

ÇÖZELTİ

:

İki ya da daha çok maddenin homojen olarak dağılmasıyla oluşan karışım.

D

DERİŞİK

:

Çözüneni çok,  çözücüsü  az olan çözelti.

DEŞARJ

:

Akümülatörün akım vermez hale gelmesi.

DİNAMOMETRE

:

Kuvvet ölçmeye yarayan alet.

DİRENÇ

:

Bir cismin atomlarının, elektrik akımına karşı koyma özelliği.

DUY

:

Elektrik ampulünün takıldığı bakır veya pirinçten yivli yer.

E

EĞİK DÜZLEM

:

Bir ucu biraz daha yüksekte bulunan  eğimli  düz yüzey.

EKZOTERMİK REAKSİYON

:

Isı veren reaksiyon.

ELEKTROSTATİK

:

Durgun (hareketsiz) elektrik yükleri.

ELEKTRİKSEL  ALAN 

:

Elektrik  akımı etrafında oluşan manyetik alana dik bölge. (Elektrik yüklerinin etki gösterdiği yer)

ELEKTROT

:

Elektrolite batırılan iletken çubuklar.

ELEKTROFOR

:

Durgun elektrik yüklerinin elektrostatik etkiyle atlaması.

ELEKTROLİT

:

Elektriği iletebilen çözelti.

ELEKTROLİZ

:

Elektrik akımıyla bir bileşiği bileşenlerine ayırma olayı.

ELEKTRON

:

Atomun çekirdeği etrafındaki yörüngede dönebilen (-) yükler.

ELEMENT

:

Aynı tür atomlardan oluşan saf madde.

ENDOTERMİK REAKSİYON

:

Isı alan reaksiyon.

ENERJİ

:

İş yapabilme yeteneği.

ENERJİNİN KORUNUMU   KANUNU

:

Albert Einstein adıyla anılan bu kanuna göre;Enerji vardan yok, yoktan da var edilemez. Ancak madde enerjiye ve enerji de maddeye dönüşebilir.

ETKİ KUVVETİ

:

Cisme uygulanan kuvvet.

F – G

FİLİT POMPA

:

Sıvı püskürtme pompası.

FİZİKSEL OLAY

:

Maddenin dış yapısındaki değişme.

GAY-LUSSAC YASASI

:

Basıncı sabit tutulan bir gazın hacmi mutlak sıcaklıkla doğru orantılıdır.

GRAM

:

Kütle birimi.

GOLGİ CİSİMCİĞİ

:

Salgı maddeleri üretim ve paketleme organeli.

GÜÇ

:

Birim zamanda harcanan enerji

 H

HACİM

:

Bir maddenin uzayda kapladığı alan.

HAREKETLİ REVOLVER 

:

Mikroskopta objektiflerin takılı olduğu ve saat yönünde dönen hareketli parça

HIZ

:

Bir cismin birim zamanda aldığı yol.

HİDROLİK BASINÇ

:

Sıvıların bulundukları kap çeperlerine yaptığı basınç.

HOMOJEN

:

Her yeri aynı özelliği gösteren, türdeş.

HÜCRE

:

İnce bir zar içinde bulunan, sitoplazma ve çekirdekten oluşmuş, bir

 

organizmanın yapı ve görev bakımından en küçük birimi.

I – İ

ISI

:

Bir enerji türü.

İLETKEN

:

Elektrik akımı, ısı, gaz v. ‘ni bir yerden başka bir yere aktaran (madde)

İLETKEN   MADDE

:

Elektrik akımını iletebilen madde.

İLETKENİN   DİRENCİ

:

İletkenin elektrik akımına karşı gösterdiği tepki.

İNDİKSİYON   AKIMI

:

Manyetik alanın değişimiyle oluşan elektrik akımı.

İRİS DİYAFRAM

:

Mikroskopta ışığın geliş ayarının yapıldığı yer .

İŞ

:

Kuvvetin etkisiyle cismin hareket etmesi,yol alması.

İYON

:

Pozitif (+) ya da negatif (- )  elektrikle yüklü atom-atom grupları.

İYONLAŞMA

:

İyonlarına ayrılma.

J

JENERATÖR

:

Elektrik üretmeye yarayan, mıknatıs ve sargılardan oluşan araç.

JOULE

:

İş birimi.

K

KALDIRAÇ

:

Sabit nokta etrafında dönebilen dayanaklı bir çubuk.

KALDIRAÇ İBRESİ

:

Kaldıraç kolunun denge konumunu gösteren metal parça.

KALDIRAÇ KOLU

:

Belli aralıklarla delikleri bulunan paralel kuvvetler ölçümü yapan metal çubuk .

KALDIRAÇ MESNEDİ

:

Eğik düzlem ve kaldıraç kolunun takılabildiği bağlama parçası.

KAPALI DEVRE

:

Üzerinden elektrik akımı geçen devre.

KATALİZÖR

:

Kimyasal tepkimenin olmasını veya hızının değişmesini sağlayan, katalitik etkiye yol açan madde.

KATOT

:

Üretecin (-) kutbuna bağlı olan elektrot.

KATYON

:

Pozitif elektrikle yüklü iyon grubu.

KİMYASAL  DEĞİŞME

:

Kimyasal olaylar neticesinde maddede gözlenen değişiklikler.

KİMYASAL ENERJİ

:

Kimyasal tepkimelerde oluşan enerji.

KİMYASAL OLAY

:

Maddenin yapısında köklü değişmeler  oluşturan olay.

KİNETİK ENERJİ

:

Hareket enerjisi.

KOFUL

:

İçi sıvı dolu keseler.

KOLEKTÖR

:

Armatürde oluşan alternatif akımı doğru akıma çevirebilen bilezikler.

KOSİNÜS TEOREMİ

:

Bileşke vektörün (kuvvet)cebirsel büyüklüğünü veren teorem.

KUTUP

:

Mıknatısın çekme özelliğinin en fazla olduğu bölgeler.

KUTUPLANMA

:

Volta pilinin zamanla akım vermez hale gelmesi.

KUVVET

:

Hareketi oluşturan veya hareketi önleyen etken.

KÜTLE

:

Bir maddenin madde miktarı ile ilgili büyüklük.

L

LAM

:

Mikroskopta incelenecek maddelerin üzerine konulduğu dar, uzun cam parçası.

LAMEL

:

Mikroskopla yapılan incelemede bazen lamların üstüne kapatılan dört köşe, küçük ve ince cam parçası.

LİZOZOM

:

Hücre sitoplazmasında sindirim sisteminin bulunduğu kesecikler.

LÖKOPLAST

:

Bitki hücrelerinde, sitoplazma içinde bulunan ve genellikle nişasta taneciğini oluşturan cisimcik.

M – N

MADDE

:

Uzayda yer kaplayan hacmi ve kütlesi olan varlık.

MAKARA

:

Günlük yaşamda kullanılan basit makinalardan biri.

MANOMETRE

:

Kapalı kaplardaki gaz basıncını ölçen alet.

MANYETİK ALAN

:

Mıknatısın özelliğini gösterebildiği yer.

MEKANİK ENERJİ

:

Kinetik ve potansiyel enerjilerin toplamı.

METAL

:

Elektrik ve ısıyı ileten element.

MIKNATIS

:

Demir, nikel, kobalt gibi maddeleri çekebilen cisim.

MİKROSKOP

:

Gözle görülmeyen küçük maddelerin görülmesini sağlayan optik alet.

MİLİBAR

:

Hava basınç birimi. (1 /1000  bar .)

MİTOKONDRİ

:

Hücre için gerekli enerjinin üretildiği yapı.

MOLEKÜL

:

Aynı ya da farklı cins atomlardan oluşmuş, bir maddenin tüm özelliğini taşıyan en küçük parçası.

NESNE TABLASI

:

Lam ve lamelin mikroskop üzerinde konulduğu yer.

NÖTR ATOM

:

Proton sayısı elektron sayısına eşit olan tanecik.

O – Ö

OBJEKTİF

:

Mikroskopta,mikroskobun büyütme oranını gösteren mercek  sistemi.

OHM

:

Elektrik direnç birimi.

OHM KANUNU

:

Bir iletkenin  iki ucu  arasındaki potansiyel  farkının, iletkenden geçen akım şiddetine oranı sabittir. Sabit olan bu orana iletkenin direnci denir.

OKSİT

:

 

OKÜLER

:

Mikroskoptan okülere bakılan bölüm.

OPTİK DAİRE

:

Açı ölçümüne yarayan araç.

ORGANEL

:

Hücre sitoplazmasında bulunan  ve her biri ayrı görev için özelleşmiş yapılar.

ÖZAĞIRLIK

:

Birim hacme etki eden yerçekim kuvveti.

ÖZDEŞ

:

Her türlü nitelik bakımından eşit olan, ayırt edilemeyecek kadar benzer olan, aynı.

ÖZDİRENÇ

:

Her cismin elektrik akımına karşı gösterdiği direnç.

ÖZKÜTLE (YOĞUNLUK )

:

Cismin birim hacminin kütlesi   (d = m / v) .

P - R

PALANGA

:

Sabit veya hareketli makaraların  birlikte kullanıldığı sistem.

PASKAL

:

Basınç birimi. (Newton / metrekare)

POTANSİYEL ENERJİ

:

Durum enerjisi veya var olan kullanıma hazır bulunan enerji.

PREPARAT

:

Mikroskopta  incelenmek  üzere hazırlanan, lam ve lamel arasına sıkıştırılmış örnek.

PROTON

:

Atom çekirdeğindeki (+) yükler.

REDRESÖR

:

İki yönlü bir dalgalı akımı, bir yönlü doğru akıma çevirmeye yarayan aygıt, doğrultmaç.

RİBOZOM

:

Hücrede protein sentezlemede görevli organeldir.

S – Ş

SARKAÇ

:

I uzunluğunda ipe bağlanmış cisim .

SENTROZOM

:

Hücre bölünmesinde görevli organel.

SİFON

:

Yüksek kaptan alt kaba sıvı boşaltma düzeneği.

SKALA

:

Denge durum göstergesi .

STATİK

:

Hareketli olmayan, belirli bir sure değişmeyen.

STATÖR

:

Jeneratörlerde düzgün ya da manyetik alan oluşturan mıknatıslar .

STOMA (GÖZENEK)

:

Yaprağın alt ve üst yüzeylerinde bulunan, gaz alışverişini sağlayan delik.

SU CENDERESİ

:

Sıvıların basınç iletme prensibiyle çalışan, farklı kesitte iki silindirin birbirine bağlı hali.

SÜRTÜNME KUVVETİ

:

Hareket yönüne zıt olan , cisim ve yüzey arasında oluşan kuvvet.

ŞARJ

:

Akümülatörün doğru akım kaynağına bağlanılarak akım verebilecek hale gelmesi.

T – Ü

TEPKİ KUVVETİ

:

Cismin kuvvete karşı gösterdiği zıt yönlü et büyüklükteki tepkisi .

TERAZİ

:

Maddelerin kütlelerini karşılaştırmak ve ölçmek için kullanılan ölçüm aracı.

TERMOMETRE

:

Sıcaklık ölçme aracı.

TRANSFORMATÖR

:

Gerilimi yükseltip alçaltabilen aygıt.

TRANSİSTÖR

:

Akımı tek yöne çeviren düzenek.

TURNUSOL KAĞIDI

:

Bazların etkisiyle maviye asitlerin etkisiyle kırmızıya dönüşen, bir tür yosundan elde edilen ve mavi boyadan yapılan ayıraç kağıt.

TUZ

:

Asit ve bazların birleşmesinden oluşan madde.

ÜRETEÇ

:

Elektrik akımını üreten araç.

V – Y – Z

VEKTÖREL BÜYÜKLÜK

:

Doğrultusu, yönü, şiddeti ve tatbik noktası olan büyüklük.

VOLT

:

Potansiyel birimi.

VOLTMETRE

:

Bir elektrik devresinde iki nokta arasındaki potansiyel farkını ölçmek için kullanılan bir ölçü aracı.

YALITKAN MADDE

:

Elektrik akımını iletemeyen madde.

YALITKAN SAPLI ÇUBUK

:

Elektrik yükünü iletemeyen (ebonit, plastik) çubuk.

YANMA

:

Bir cismin oksijenle birleşmesi sırasında ortaya çıkan olayların tamamı.

YERÇEKİMİ KUVVETİ

:

Yerkürenin  bir cisme uyguladığı kuvvet.

YOĞUNLAŞMA

:

Isı kaybı sonucu, maddenin gaz halinden sıvı haline geçmesi.
     
Üst/Başlangıç