Turfan Kazırları: Turfan Karız Kanalları, Orta Asya'da Turfan bölgesinde Uygurlar tarafından yapılmış yeraltı su şebekesi sistemidir. 2 bin 200 yıl önce Türkler tarafından, çölün altına yapılan su kanalları çok sırlarla doludur.  Dünya uygarlık tarihinin en önemli buluntularından biridir. Orta Asya’daki büyük uygarlık birikimini gözler önüne seren Karız Kanalları Tanrı Dağlarından topladığı suyu 60 km çölün altından geçirerek Turfan’daki yerleşim birimlerine götürüyor.

Bu kanalları 100 metre yerin altında inşa etmelerinin sebebi çölde +40 santigrat derece suyun buharlaşmasını engellemek ve  su kaybını önlemek içindir. Kanallar çölün altından ağ gibi örülmüştür. Yeraltı su kanallarının yaklaşık toplam boyu 5000 km dir. Bu kanal ağında belli aralıklarla kuyular açılmıştır. Kuyular 90, 80, 70, 60 en son Turfan ’da 10 metrenin altıda. Kuyu sistemi tamamıyla mekanik ilkelerinin kullanarak çalışmaktadır.​ Sincan’ın üzümleriyle ünlü Turfan’daki Karız Kanalları, Çin Seddi ve doğudaki Büyük Kanal ile birlikte Çin’in 3. harikası olarak adlandırılıyor.

-