|
ODTÜ
Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Yurdanur
Tulunay, uzay havasının Türkiye üzerine etkilerinin araştırılması için
Türkiye’nin de öteki gelişmiş ülkeler gibi Uzay Havası İzleme Merkezi
kurması gerektiğini söyledi.
Manyetik alan fırtınalarının etkileri, maden ve petrol arama çalışma-
larındaki önemli aksaklıklardan, göç eden kuşların yön duyularının
bozulmasına, iletişim bağlantılarının devre dışı kalmasından, uyduların
kaybolmasına, tren sinyalizasyonlarının hatalı bilgi vermesinden,
uçaklarda avionik sistem arızalarına kadar bir çok alanda kendisini
gösteriyor. Tulunay, uzay havası etkilerinin yüzde 90’ının, ilk 500-600
kilometrelik yere yakın uzay ortamında görüldüğünü belirtti. Tulunay
“Bunlar, ortamın fiziksel özelliklerinin değişimi sonucunda oluşan,
örneğin sürtünmeyi, radyo dalgaları yayılımını ve ikincil
elektromanyetik (em) etkileri içerir” dedi. Yere yakın uzayda sürekli
yağan enerji yüklü parçacıkların, uzay aracı işletimlerinde,
uluslararası uzay laboratuvar ve uzay araçlarının elektriklenmesinde
etkili olduğuna işaret eden Tulunay, :
“Uzay
havası ile etkileşimde güneş pilleri, DNA gibi örneklerde görülebilecek
radyasyon kökenli bozulmalar, mikroelektronik yapıların durumlarını
değiştiren tekil olaylar görülmektedir. Kozmik ışınların tetiklediği
katı hal elektronikli bellek bozulmaları, artık günümüzde bir hava-uzay konusu olarak değil de bir otomotiv elektroniği sistem
tasarımı konusu olarak bile ele alınmaktadır. Buna, günlük yaşamdan
taşıtlardaki güvenlik sistemlerinin tasarımı, sayısal
elektronikte güvenilirliğin sınırlanması ve yüksek gerilimli elektriksel
sistem tasarım ve işletimi konuları da örnek gösterilebilir.”
kaynak:bilim.org |