| |
Kibrit çöpü; ağaçtan elde edilen ahşap
materyalin kibrit çöpü boyutlarına getirilip
yanmayı kolaylaştırmak için parafin emdirilmesi
ile hazırlanır. Hazırlanan bu çöplere kükürt ve
potasyum klorat karışımı tutkal yardımıyla
tutturulur.
Kibrit ucunun sürtüldüğü kibrit kutusunun yan
yüzeyleri kırmızı fosfor (P), cam tozu ve
bağlayıcıdan oluşmaktadır.
Asıl anlamı kükürt olan kibrit kelimesi Arapçadan Türkçeye geçmiştir.
Tarihçesi
Kibrit, 1809'da İngiliz bilimadamları tarafından
icat edildi. Bu küçücük âlet, sadece uçlarından
biri, içinde potasyum klorat bulunan bir
karışıma batırılmış küçük bir kükürtlü tahta
parçasından ibaretti. Tutuşturmak için yoğun
sülfürik aside daldırmak gerekiyordu. Bu da
tehlikeli ve oyalayıcı bir işti.
Kullanılışı daha basit olan ilk kibrit (1831)
yılında, Dole'de, on dokuz yaşındaki genç bir
Fransız öğrencisi olan Charles Sauria tarafından
geliştirildi. Sauria bu karışıma, en basit
sürtünmeyle alev alıveren beyaz fosfor katmayı
akıl etti. Daha sonra, İsveç'te, çakma yerine
sürülen bir başka karışıma kırmızı fosfor
katıldı ve kibritin ucunda sadece potasyum
klorat kaldı, böylece İsveç kibriti bulunmuş
oldu.;
Not: Beyaz fosforun tersine, kırmızı
fosfor zehirli değildir.
Türkiye, 1929'a kadar kibriti Avrupa'dan ithal
ederdi. İlk fabrika 1932 yılında İstanbul'un
Büyükdere semtinde kuruldu. Yirmi yıl devlet
tekelinde tutulan kibrit yapımı işi 1952'de
serbest bırakıldı ve bu tarihten sonra özel
fabrikalar da kuruldu.
1- Meydan Larousse Büyük Lugat ve Ansiklopedi
2- Kültür Bakanlığı, Karşılaştırmalı Türk
Lehçeleri Sözlüğü
3- Kurtuluş Öztopçu, Dictionary of the Turkic
Languages
4- Vikipedia -
http://tr.wikipedia.org
|
